Trong thời đại hiện nay, tư duy chăm sóc y tế đang trải qua một sự chuyển biến quan trọng: trao quyền và đặt người bệnh vào trung tâm của quá trình điều trị. Thay vì dựa vào lựa chọn của người thân hoặc bác sĩ, người bệnh cần được thông tin sớm về tình trạng bệnh, có thời gian chuẩn bị tinh thần, và tham gia vào việc lập kế hoạch chăm sóc phù hợp với giá trị và kỳ vọng cá nhân.
Tiến sĩ Trương Nguyễn Xuân Quỳnh, thành viên Hội Y học chăm sóc giảm nhẹ, cho biết rằng việc lắng nghe và tôn trọng lựa chọn của bệnh nhân là rất quan trọng. Người bệnh cần được thông tin sớm về tình trạng bệnh, có thời gian chuẩn bị tinh thần, và tham gia vào việc lập kế hoạch chăm sóc phù hợp với giá trị và kỳ vọng cá nhân, đặc biệt trong giai đoạn cuối đời.
Ở các quốc gia phát triển, các thực hành này rất phổ biến và đã được đưa vào giảng dạy và triển khai ở Việt Nam những năm gần đây. Từ năm 2019, Trường đại học Y Dược TP.HCM đã đưa kỹ năng này vào giảng dạy chính thức với mô hình đào tạo mô phỏng và thực hành.
Một số bệnh viện đã triển khai mô hình chăm sóc đa ngành gồm bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên xã hội, chuyên viên tâm lý và dược sĩ lâm sàng để đồng hành cùng bệnh nhân trong quá trình này.
Việc thông báo tin xấu không đơn thuần là nói về bệnh nặng dẫn đến cái chết, mà là một hành trình bắt đầu từ khi người bệnh biết mình mắc bệnh nặng đến lúc họ cần lập kế hoạch cuối đời. Bác sĩ cần trao đổi rõ ràng các phương án điều trị, phân tích lợi hại và hỏi bệnh nhân điều gì là quan trọng nhất với họ.
Những câu hỏi này ban đầu khiến người bệnh bất ngờ vì chưa quen với việc được trao quyền quyết định, nhưng bệnh nhân sẽ ‘bắt nhịp’ rất nhanh một khi được tư vấn kỹ càng.
Tại Bệnh viện Nhi đồng thành phố (TP.HCM), mô hình chăm sóc giảm nhẹ cũng được triển khai tại khoa chăm sóc giảm nhẹ nhi. Bác sĩ Huỳnh Duy Quang, quyền điều hành đơn vị chăm sóc giảm nhẹ Bệnh viện Nhi đồng TP, cho biết rằng trong chăm sóc giảm nhẹ, bác sĩ và bệnh nhân/người nhà giao tiếp ngang hàng với nhau.
Bác sĩ phải giao tiếp cởi mở và trung thực với bệnh nhân, người nhà, và cố gắng thuyết phục gia đình lắng nghe và thực hiện mong muốn của bệnh nhi nếu có thể.
Bệnh viện Ung bướu TP.HCM cũng đã thành lập khoa chăm sóc giảm nhẹ từ năm 2011, với phương châm lấy người bệnh làm trung tâm, khoa chăm sóc giảm nhẹ hỗ trợ người bệnh từ thể chất đến cảm xúc và xã hội để mang đến chất lượng điều trị tốt hơn.
Bác sĩ Đặng Huy Quốc Thịnh, chủ tịch Hội Y học chăm sóc giảm nhẹ Việt Nam, cho rằng bác sĩ chuyên ngành ung thư nói chung và chăm sóc giảm nhẹ nói riêng cần thấu hiểu được nỗi đau bệnh nhân, bên cạnh phải có chuyên môn vững vàng để bệnh nhân ung thư được điều trị hiệu quả nhất.
