Cho thuê tài chính đang nổi lên như một kênh huy động vốn linh hoạt và hiệu quả cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc các công ty có tài sản giá trị lớn nhưng gặp khó khăn khi thế chấp tài sản để vay vốn ngân hàng. Hình thức này cho phép doanh nghiệp tiếp cận máy móc, thiết bị cần thiết mà không cần phải bỏ ra một khoản tiền lớn hoặc cung cấp tài sản thế chấp.
Thay vì phải vay ngân hàng với lãi suất cao và điều kiện khắt khe, doanh nghiệp có thể lựa chọn hình thức cho thuê tài chính. Theo đó, công ty tài chính sẽ mua tài sản được đề xuất bởi doanh nghiệp và cho họ thuê lại với lãi suất tương đương với khoản vay trung và dài hạn. Giải pháp này được đánh giá là tối ưu, giúp doanh nghiệp giảm thiểu gánh nặng tài chính và vẫn có thể tiếp cận được với các tài sản cần thiết để phát triển sản xuất kinh doanh.
Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl là một ví dụ điển hình về việc tận dụng lợi ích của hình thức cho thuê tài chính. Thay vì phải đầu tư hàng chục tỷ đồng vào máy móc và thiết bị, công ty này đã chọn hình thức đề xuất danh mục máy móc, nhà cung cấp và mục đích sử dụng cho công ty tài chính. Sau 3-5 năm trả gốc và lãi, VinaControl sẽ sở hữu tài sản mà không cần phải cung cấp tài sản thế chấp như khi vay vốn ngân hàng.
Ông Đỗ Thịnh Thắng, Giám đốc Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl, chia sẻ rằng với những ngành nghề đặc thù, tài sản có giá trị rất lớn nhưng lại khó thế chấp ngân hàng. Ví dụ, trong lĩnh vực kiểm định, một số trang thiết bị có giá trị vài tỷ đồng nhưng lại rất khó tìm đối tác mua nếu ngân hàng phát mại. Điều này cho thấy sự cần thiết của hình thức cho thuê tài chính trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài sản mà không cần thế chấp.
Tuy nhiên, hơn 15 năm qua, thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam vẫn chưa phát triển mạnh mẽ do một số hạn chế. Chưa có công ty cho thuê tài chính nào được cấp phép mới và nguồn vốn của các công ty cho thuê tài chính chủ yếu phụ thuộc vào ngân hàng, khiến họ khó khăn trong việc mở rộng và phát triển. Ông Nguyễn Thiều Sơn, Tổng Giám đốc Công ty Cho thuê tài chính BIDV SuMi-Trust, cho rằng quy định của Ngân hàng Nhà nước về việc các công ty tài chính chỉ được vay ngân hàng thương mại dưới 12 tháng là một hạn chế. Trong khi đó, họ cấp tín dụng đầu ra trên 12 tháng.
Ông Sơn cũng đề xuất cần thiết phải mở kênh phát hành trái phiếu cho các công ty cho thuê tài chính. Điều này sẽ giúp các công ty cho thuê tài chính đa dạng hóa nguồn vốn và giảm sự phụ thuộc vào ngân hàng, từ đó có thể mở rộng và phát triển hoạt động của mình.
Một vấn đề khác khiến thị trường cho thuê tài chính chưa phát triển mạnh mẽ là niềm tin thị trường còn hạn chế. Ông Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn Cầu, cho rằng chương trình leasing rất phổ biến tại các nước tiên tiến nhưng chưa phổ biến tại Việt Nam do thiếu sự tin tưởng giữa hai bên: bên cho thuê và bên đi thuê. Nhiều trường hợp tại Việt Nam, bên thuê đã đem bán tài sản dù không sở hữu, dẫn đến gian lận và không trả lại thiết bị cho bên cho thuê.
Nếu Việt Nam phát triển thị trường cho thuê tài chính tương xứng với tiềm năng, có thể thành lập 400 công ty cho thuê tài chính và mở rộng quy mô dư nợ lên 300-500 ngàn tỷ đồng sau 5 năm. Khi đó, dịch vụ cho thuê tài chính sẽ trở thành kênh tiếp sức mạnh mẽ cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp họ phát triển sản xuất kinh doanh và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường.
