Mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Nhật Bản đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Những chính sách gần đây của Washington cùng với sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh đã tạo ra áp lực đáng kể lên Tokyo. Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với sức ép kinh tế từ Washington, đặc biệt sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo sẽ áp thuế 25% đối với tất cả hàng hóa Nhật Bản xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 1 tháng 8 tới. Quyết định này đã gây ra phản ứng mạnh mẽ tại Tokyo.
Itsunori Onodera, một thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, đã thẳng thắn tuyên bố rằng nội dung của lá thư là ‘hoàn toàn không thể chấp nhận được’ và bày tỏ sự ‘vô cùng phẫn nộ’. Không chỉ dừng lại ở thương mại, Nhật Bản còn phải đối mặt với sự quyết đoán quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc. Trung Quốc đã điều động hai tàu sân bay mới đến Tây Thái Bình Dương, đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và lần đầu tiên vượt qua ‘chuỗi đảo thứ hai’ – tuyến phòng thủ quan trọng nối Nhật Bản với đảo Guam của Mỹ.
Nhật Bản đã chính thức lên tiếng phản đối và cho phép quân đội bắn hạ thiết bị bay không người lái của Trung Quốc nếu xâm phạm không phận. Mặt khác, Mỹ cũng yêu cầu Nhật Bản tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP, thậm chí sau đó là 5%, trong khi Nhật Bản hiện chỉ chi khoảng 1,6%. Yêu cầu này đã gây báo động ở Tokyo và được xem là khó có thể biến mất.
Trong bối cảnh đó, Nhật Bản đang nỗ lực xây dựng quan hệ với các nước bạn bè như Australia, Ấn Độ, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời tăng cường đầu tư vào công nghệ mới nổi, khả năng phục hồi mạng và an ninh vũ trụ. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với cuộc bầu cử thượng viện vào ngày 20 tháng 7 trong bối cảnh sự không hài lòng của người dân về lạm phát và thất nghiệp gia tăng.
Các cuộc thăm dò dự đoán đảng LDP của ông sẽ mất thế đa số tại Thượng viện, có thể đẩy nước này vào một cuộc khủng hoảng điều hành kéo dài. Điều này cho thấy rằng Nhật Bản không chỉ phải đối mặt với những thách thức về quan hệ quốc tế mà còn phải giải quyết những vấn đề nội bộ cấp bách để ổn định tình hình chính trị và kinh tế.
Nhật Bản hiện đang trong tình thế khó khăn khi phải cân bằng mối quan hệ với Mỹ và Trung Quốc, đồng thời giải quyết những thách thức nội bộ. Việc Tokyo có thể duy trì ổn định và tạo ra được những giải pháp sáng tạo cho các vấn đề này sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai của Nhật Bản và khu vực.
Việc xây dựng mối quan hệ mạnh mẽ với các nước trong khu vực và nâng cao năng lực quốc phòng sẽ là những bước đi quan trọng giúp Nhật Bản tự vệ và đảm bảo lợi ích trong bối cảnh hiện nay.
