Một nghiên cứu toàn diện gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với một số loại ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và các dạng dementia khác. Hiện có khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới đang sống với tình trạng này, và con số dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu vào năm 2050.
Nghiên cứu, được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge, đã xem xét 51 nghiên cứu khác nhau. Những nghiên cứu này đã sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia, những người đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm. Phát hiện của nghiên cứu cho thấy có mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia.
Các chất ô nhiễm được xác định bao gồm PM2.5 – một loại khí thải đến từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi; khí nitơ dioxide, phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch; và khói, có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ. Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Theo nghiên cứu, đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%. Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.
Bệnh dementia, với nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh Alzheimer, hiện đang ảnh hưởng đến khoảng 982.000 người tại Vương quốc Anh. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng.
Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi cung cấp bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây”. Bà cũng nhận định rằng giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại nhiều lợi ích lâu dài cho sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế.
Ô nhiễm không khí được cho là có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa. Đây là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA.
Các nhà nghiên cứu cũng thừa nhận rằng báo cáo của họ bị hạn chế do phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao. Họ đề xuất rằng các nghiên cứu trong tương lai nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi.
Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: “Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia”. Bà cũng nhấn mạnh rằng ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia, nhưng nó đòi hỏi sự can thiệp từ phía chính phủ và các cơ quan có liên quan.
Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.
