Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại nhiều địa phương đang gặp phải khó khăn do đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn thiếu chuyên môn và kỹ năng. Mặc dù các địa phương đang chủ động đề xuất với Bộ Nội vụ để được hỗ trợ đào tạo cấp tốc, nhưng vẫn cần có sự can thiệp quyết liệt hơn từ phía Bộ.

Tại Nghệ An, Giám đốc Sở Nội vụ Nguyễn Viết Hưng cho biết, nhiều cán bộ cấp xã hiện nay còn bỡ ngỡ, chưa quen với nhiệm vụ được giao. Sở đã thành lập 5 tổ công tác để hỗ trợ các xã, tuy nhiên vẫn cần sự hỗ trợ từ Bộ Nội vụ để giúp đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nâng cao chuyên môn và kỹ năng.

Tương tự, tại Hà Nội, bà Nguyễn Thị Liễu, Phó giám đốc Sở Nội vụ, cho biết một số cán bộ thuộc cấp xã cũ gần như ‘trắng’ về chuyên môn vì yêu cầu công việc mới hiện nay rất khác. Sở Nội vụ Hà Nội kiến nghị Bộ sớm ban hành đề cương tập huấn về kỹ năng, tình huống và nghiệp vụ chuyên sâu để giúp cán bộ, công chức cấp xã có thể đáp ứng yêu cầu mới.

Việc tổ chức lại bộ máy cũng kéo theo khối lượng công việc tăng mạnh. Giám đốc Sở Nội vụ Nghệ An nhận định, chủ tịch UBND xã hiện nay phải kiêm nhiệm cả phần việc của chủ tịch huyện và xã trước đây, trong khi bộ máy giúp việc lại vừa thiếu người, vừa thiếu chuyên môn. Điều này đòi hỏi Bộ Nội vụ cần có sự hỗ trợ, hướng dẫn cụ thể để giúp các địa phương có thể triển khai mô hình chính quyền hai cấp hiệu quả.

Tại Lâm Đồng, lãnh đạo Sở Nội vụ nêu ra một trường hợp điển hình là một chuyên viên từng tinh thông chuyên môn tại cấp tỉnh, nhưng khi về xã – nơi được chuyển giao về hơn 1.000 thủ tục hành chính – cũng gặp nhiều khó khăn ban đầu. Điều này cho thấy, việc hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã là rất cần thiết để giúp họ có thể đáp ứng yêu cầu mới.

Nhiều địa phương đã chủ động tìm giải pháp để hỗ trợ cán bộ, công chức cấp xã. Tại Đà Nẵng, lãnh đạo Sở Nội vụ cho biết đã phối hợp với VNPT, các trường đại học công nghệ thông tin và đội ngũ thanh niên tình nguyện để hỗ trợ vận hành hệ thống mới ở cấp xã. Lâm Đồng cũng thành lập các đoàn công tác từ cấp sở, ngành đến tận xã để hướng dẫn trực tiếp.

Tuy nhiên, lãnh đạo các địa phương đều khẳng định đây chỉ là giải pháp tình thế, điều cần thiết hơn là Bộ Nội vụ sớm ban hành khung chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu mới. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định cần tăng cường tạm thời đội ngũ có chuyên môn sâu cho cấp xã. Bà nhấn mạnh cần đánh giá công khai, dân chủ, chính xác đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã để cơ cấu lại và nâng cao chất lượng.

Bộ Nội vụ sẽ tham mưu để ban hành nghị định về áp dụng KPI đánh giá cán bộ, công chức. Đồng thời, cần quan tâm đầy đủ đến điều kiện sống, tư tưởng của cán bộ khi điều chuyển về trung tâm hành chính mới. Việc này sẽ giúp đảm bảo quyền lợi và tạo động lực cho cán bộ, công chức cấp xã trong quá trình triển khai mô hình chính quyền hai cấp.

Bộ Nội vụ được Chính phủ giao nhiệm vụ trình ban hành Nghị định về thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm cả cấp xã. Mới đây, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã ký ban hành Công văn 14/CV-BCĐ năm 2025 của Ban chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp của Chính phủ. Công văn này hướng dẫn giải quyết các khó khăn, vướng mắc khi vận hành mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Một trong những vấn đề hiện nay là sự không thống nhất trong quy định pháp lý về thẩm quyền thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Nghị định số 118/2021/NĐ-CP của Chính phủ về thực hiện thủ tục hành chính một cửa, một cửa liên thông tại bộ phận một cửa và cổng dịch vụ công quốc gia. Do đó, Ban Chỉ đạo giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan hướng dẫn cụ thể, rõ ràng về thẩm quyền quyết định thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công để địa phương áp dụng thống nhất.

Đồng thời, Bộ Nội vụ cũng được giao nhiệm vụ xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND cấp xã. Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ cũng được giao nhiệm vụ xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Trong đó gồm: Tiêu chuẩn đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính; tiêu chí, điều kiện, thủ tục công nhận xã đảo, xã an toàn khu, vùng an toàn khu; tổ chức, hoạt động của thôn, tổ dân phố; các quy định về trình tự lập, quản lý hồ sơ địa giới đơn vị hành chính.

Bộ Tài chính cũng được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan hướng dẫn cụ thể và hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật về định mức, tiêu chuẩn đơn giá còn thiếu, chưa phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng cần rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các luật liên quan đến công tác giao nhiệm vụ đặt hàng, đấu thầu dịch vụ công, mua sắm dịch vụ công.

Trước đó, theo hướng dẫn của Chính phủ, đối với lĩnh vực giáo dục, các trường trung học cơ sở, tiểu học, mầm non công lập sẽ được giữ nguyên và chuyển giao cho chính quyền địa phương cấp xã quản lý. Đối với trung tâm giáo dục nghề nghiệp, trung tâm giáo dục thường xuyên thuộc UBND cấp huyện hiện nay sẽ chuyển về Sở Giáo dục và Đào tạo quản lý và tổ chức lại để thực hiện cung ứng dịch vụ theo khu vực liên xã, phường.

Đối với lĩnh vực y tế, các Trạm Y tế xã, phường hiện có sẽ được duy trì để đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân trên địa bàn. Căn cứ vào diện tích, quy mô dân số của đơn vị hành chính cấp xã mới, UBND cấp tỉnh có thể tổ chức lại thành 1 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND cấp xã để thực hiện nhiệm vụ về phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân trên địa bàn.

Quảng Ninh đã thực hiện điều chuyển các Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình cấp huyện về 2 ban quản lý dự án cấp tỉnh từ ngày 1/7. Việc này nhằm mục đích thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Sau quá trình rà soát và tiếp nhận, các dự án đang được đẩy nhanh tiến độ thi công để đảm bảo tỷ lệ giải ngân theo chỉ đạo của tỉnh.

Một trong những dự án đang được triển khai gấp rút là dự án Trường THCS và THPT Tiên Yên với tổng nguồn vốn đầu tư gần 159 tỷ đồng. Dự án này đã được chuyển giao về Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực II làm chủ đầu tư vào giữa tháng 5. Hiện tại, dự án đang triển khai theo đúng trình tự và kế hoạch đặt ra. Hai khối nhà chính 4 tầng và 5 tầng đã hoàn thành đào móng, đang được tiếp tục xây dựng.

Ngoài ra, dự án tuyến đường kết nối từ QL4B đến QL18 với tổng mức đầu tư gần 500 tỷ đồng cũng đang được triển khai gấp rút. Dự án đã thi công hoàn thành trên 50% khối lượng công việc. Các hạng mục chính như cầu và nền đường đều đang được hoàn thiện và đảm bảo tiến độ đặt ra.

Công tác thanh toán khối lượng giải ngân nguồn vốn đầu tư công cũng được các chủ đầu tư tập trung triển khai. Ông Phạm Thành Hưng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án khu vực I tỉnh Quảng Ninh, cho biết hiện Ban đang làm chủ đầu tư 360 dự án với tổng nguồn vốn đầu tư trên 3.687 tỷ đồng. Đơn vị đang tập trung rà soát khó khăn của từng dự án để đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án khu vực I tỉnh Quảng Ninh cho biết thêm, đơn vị đang phấn đấu đến hết tháng 7 này sẽ hoàn thành giải ngân được gần 1.700 tỷ đồng, đạt gần 46% nguồn vốn được giao. Kết thúc 6 tháng đầu năm 2025, công tác giải ngân nguồn vốn đầu tư công toàn tỉnh đạt 4.245 tỷ đồng, bằng 32,4% kế hoạch vốn. Kết quả này cao hơn so với cùng kỳ năm trước (21,5%).

Sau khi áp dụng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều cán bộ cấp tỉnh và huyện đã được điều động về các xã, phường mới để nhận nhiệm vụ. Sự thay đổi này không chỉ mang lại môi trường làm việc mới mà còn tạo ra một ‘luồng gió mới’ cho cơ sở với tinh thần sẵn sàng phục vụ nhân dân.

Ông Đỗ Văn Sơn, nguyên Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tuần Giáo, nay đảm nhiệm vị trí Chủ tịch UBND xã Chiềng Sinh. Xã Chiềng Sinh được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 xã, trong đó có 3 xã đặc biệt khó khăn. Ông Sơn đã xác định rằng điều kiện hạ tầng, đời sống nhân dân và khả năng tiếp cận dịch vụ công còn hạn chế là nỗi trăn trở.

Ngay trong những ngày đầu nhận nhiệm vụ, ông Sơn đã chủ trì các cuộc họp để nghe cán bộ, công chức xã, thôn, bản chia sẻ tâm tư, nguyện vọng. Trên cơ sở đó, ông thẳng thắn bày tỏ quan điểm, ‘hiến kế’ cho lãnh đạo địa phương trong quá trình chỉ đạo, điều hành cho phù hợp với thực tế. Trong hơn 10 ngày qua, ông Sơn cùng tập thể lãnh đạo xã đã liên tiếp tổ chức các đoàn công tác về cơ sở, vừa để nắm địa bàn, mặt khác kịp thời ghi nhận, tháo gỡ các vấn đề ‘nóng’.

Ông Hà Quốc Thịnh, nguyên Chủ tịch UBND huyện Mường Chà, nay là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Mường Pồn, cũng xác định tinh thần phục vụ nhân dân. Ông đã chỉ đạo thành lập các tổ công tác xuống các bản để nắm tình hình, lắng nghe người dân và rà soát lại các điểm ‘nghẽn’ phát triển. Mới đây, Bí thư Đảng ủy Hà Quốc Thịnh cùng đoàn cán bộ xã khảo sát thực tế tại bản Cò Chạy 2.

Tinh thần bắt nhịp mô hình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp theo hướng ‘gần dân, sát việc’ đang lan tỏa khắp các địa phương trong tỉnh. Bí thư đảng ủy, chủ tịch UBND, cán bộ xã, phường từng bước bám sát cơ sở. Việc điều động cán bộ cấp trên về xã, phường không chỉ là bước sắp xếp lại tổ chức, mà là chuyển biến về tư duy lãnh đạo, từ chỉ đạo hành chính sang phục vụ.

Việc điều động cán bộ cấp trên về cấp xã có trình độ chuyên môn sâu, có kỹ năng ứng dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật, sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cấp xã. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ công chức cấp xã hiện tại cũng phải tự hoàn thiện rất nhiều để đáp ứng đòi hỏi rất cao của cấp xã mới.

Muốn phục vụ nhân dân tốt hơn, cần phải có cán bộ tốt. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, gắn với tổ chức bộ máy, cán bộ mới, gần dân, sát dân, phục vụ dân tốt hơn là chủ trương đúng đắn và hết sức cần thiết.