Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi, công nghệ vũ trụ đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. ‘Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra’, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một ‘lớp nền’ của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Nghiên cứu mới đây của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu (LKYSPP) chỉ ra rằng công nghệ 5G có tiềm năng đóng góp tới 130 tỷ USD vào nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2030. Tuy nhiên, mức độ ứng dụng 5G trong khu vực ASEAN hiện còn chênh lệch đáng kể. Trong khi Singapore đã đạt mức ứng dụng 5G lên tới 48,3%, một số quốc gia thành viên ASEAN khác chỉ mới đạt dưới 1%. Các nhà nghiên cứu cho rằng nếu không có hành động phối hợp kịp thời, những chênh lệch này có thể làm sâu sắc thêm khoảng cách số và làm suy yếu năng lực cạnh tranh khu vực, khiến ASEAN bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu.

Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, nhận định rằng sự hội tụ giữa 5G và trí tuệ nhân tạo (AI) chính là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các lĩnh vực như sản xuất thông minh, nông nghiệp chính xác, và giao thông tự hành. Dựa trên các cuộc phỏng vấn chuyên sâu và khảo sát với hơn 400 chuyên gia đến từ 8 quốc gia ASEAN, nghiên cứu của LKYSPP chỉ ra rằng các chính phủ cần nhìn nhận 5G như một hạ tầng chiến lược cho AI, chứ không đơn thuần là nâng cấp viễn thông. Đồng thời, cần khẩn trương thu hẹp khoảng cách kỹ năng đang cản trở doanh nghiệp áp dụng công nghệ.

Để đảm bảo tương lai số của ASEAN, báo cáo đề xuất 5 ưu tiên chiến lược: Xây dựng các chiến lược phát triển 5G-AI quốc gia với lộ trình rõ ràng đến năm 2030; thành lập cơ quan điều phối có quyền hạn thực sự tại các quốc gia thành viên ASEAN; triển khai các chính sách bao trùm, tiên tiến nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và đổi mới; phát triển hệ sinh thái AI thông qua hợp tác công – tư; triển khai các cơ chế giám sát mạnh mẽ để theo dõi tiến độ và cho phép điều chỉnh lộ trình.

Tại Việt Nam, các nhà mạng viễn thông hiện chưa đầu tư đúng mức cho 5G. Giáo sư Vũ Minh Khương cho rằng Chính phủ cần chủ động điều phối giống như cách Singapore đang làm bằng cách kết nối các bên: nhà cung cấp công nghệ quốc tế, doanh nghiệp trong nước, người dùng và các quỹ tài trợ. Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu đang tích cực nghiên cứu và đề xuất các giải pháp để giúp các quốc gia thành viên ASEAN thu hẹp khoảng cách số và tận dụng tối đa lợi ích của công nghệ 5G.

Sự kết hợp giữa 5G và AI sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho trải nghiệm kết nối thông minh, góp phần định hình lại các ngành công nghiệp trong tương lai. Chính vì vậy, khi nói đến năng lực cạnh tranh của AI, không thể bỏ qua vai trò chiến lược của mạng 5G. Các quốc gia thành viên ASEAN cần tích cực triển khai các giải pháp để không bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu.

Việc học làm công dân số hiện nay là một hành trình dài hạn, đòi hỏi sự kiên nhẫn, linh hoạt và sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và nhân dân. Mục tiêu cốt lõi của quá trình này là giúp người dân nhận thức rõ ràng về những lợi ích mà chuyển đổi số mang lại trong đời sống hàng ngày, từ đó khuyến khích mọi người chủ động tham gia vào quá trình chuyển đổi số.

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số trong thời gian gần đây đã tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống xã hội. Từ phương thức học tập, lao động, thực hiện các dịch vụ hành chính công, hoạt động thương mại cho đến cách thức giao tiếp xã hội, tất cả đều có những thay đổi đáng kể. Trong bối cảnh đó, khái niệm về công dân số ngày càng được quan tâm và chú ý.

Đến nay, việc sử dụng điện thoại thông minh và internet đã trở nên phổ biến trong cộng đồng, tạo ra nền tảng quan trọng cho việc thực hiện chuyển đổi số trên toàn dân. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một bộ phận người dân, đặc biệt là người cao tuổi, lao động phổ thông và những người sống ở vùng sâu, vùng xa, mặc dù có thiết bị kết nối mạng nhưng chưa có đủ kỹ năng để tận dụng các tiện ích mà công nghệ số mang lại.

Những người này thường gặp khó khăn khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến hay thực hiện thanh toán điện tử. Nhằm hỗ trợ người dân, các tổ công nghệ số cộng đồng đã triển khai nhiều hoạt động, đến từng hộ dân để hướng dẫn cài đặt ứng dụng, tạo tài khoản định danh điện tử, đăng ký tiêm chủng vaccine và thực hiện thanh toán hóa đơn điện, nước trực tuyến.

Nhiều tỉnh, thành đã thành lập các đội hình tình nguyện, hỗ trợ chính quyền cơ sở triển khai mô hình hành chính điện tử và chuyển đổi số tại các đơn vị hành chính cấp xã. Sự hỗ trợ của đoàn viên, thanh niên đã giúp người dân, đặc biệt là người lớn tuổi và những người ít tiếp xúc với công nghệ, có thể tự tin và thành thạo hơn trong việc sử dụng các dịch vụ công trực tuyến và tiện ích công nghệ.

Học làm công dân số không chỉ đơn thuần là học cách sử dụng công nghệ, mà còn bao gồm việc học cách sống an toàn và có trách nhiệm trên không gian mạng. Người dân cần được trang bị kỹ năng nhận diện các hành vi lừa đảo trên nền tảng số và biết cách bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Do đó, việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân nâng cao ý thức cảnh giác và chú ý bảo mật quyền riêng tư trên tài khoản của mình là vô cùng cần thiết.

Tóm lại, việc học làm công dân số là một quá trình dài hạn, đòi hỏi sự nỗ lực và hợp tác giữa chính quyền và nhân dân. Mục tiêu của quá trình này là giúp người dân tận dụng được các tiện ích của công nghệ số để cải thiện đời sống và phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.