Ánh nắng mặt trời buổi chiều không chỉ mang lại cảm giác thư giãn sau một ngày làm việc mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe tổng thể. Theo BS.CKI Nguyễn Hữu Khánh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, ánh sáng tự nhiên có tác động trực tiếp lên vùng dưới đồi của não bộ, giúp điều hòa nhịp sinh học và kiểm soát chu kỳ thức – ngủ tự nhiên.

Ánh sáng mặt trời vào buổi chiều giúp cơ thể điều chỉnh đồng hồ sinh học và chuẩn bị cho giấc ngủ đêm. Quá trình này diễn ra thông qua việc ánh sáng tự nhiên tác động lên vùng dưới đồi của não bộ, nơi điều khiển sản xuất melatonin, hormone chính giúp thúc đẩy buồn ngủ. Tiếp xúc với ánh sáng vào thời điểm thích hợp, đặc biệt là vào chiều muộn, giúp cơ thể ổn định đồng hồ sinh học và dễ dàng đi vào giấc ngủ ban đêm, cũng như thức dậy tỉnh táo vào sáng hôm sau.

Ngoài ra, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời còn kích thích cơ thể tổng hợp vitamin D, một dưỡng chất thiết yếu đối với hệ miễn dịch, thần kinh và giấc ngủ. Thiếu vitamin D có thể làm tăng nguy cơ mất ngủ, ngủ không sâu giấc, kéo theo cảm giác mệt mỏi kéo dài vào ban ngày. Ánh nắng buổi chiều giúp cơ thể hấp thu vitamin D tự nhiên qua da, từ đó cải thiện sức khỏe tổng thể.

Đặc biệt, đối với những người có thói quen ở trong nhà hoặc làm việc trong văn phòng kín suốt cả ngày, việc dành khoảng 15-30 phút mỗi chiều ra ngoài, vận động nhẹ dưới ánh nắng có thể giúp thư giãn cơ thể, giải tỏa căng thẳng sau giờ làm việc, hít thở không khí trong lành và cải thiện giấc ngủ.

Để có giấc ngủ chất lượng hơn, bác sĩ khuyến cáo mọi người nên tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên và lối sống lành mạnh. Điều này bao gồm hạn chế dùng thiết bị điện tử trước giờ ngủ, tránh ăn tối muộn, không uống cà phê hoặc rượu bia vào chiều tối và duy trì thời gian ngủ – thức ổn định mỗi ngày. Đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng với nhiều rau, trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có đường.

Bổ sung thêm một số dưỡng chất thiên nhiên như việt quất (blueberry), bạch quả (ginkgo biloba) với công dụng chống gốc tự do, hỗ trợ hoạt động não bộ và cải thiện giấc ngủ. Những người có dấu hiệu rối loạn giấc ngủ nên đi khám chuyên khoa Thần kinh để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Nhìn chung, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi chiều là một cách đơn giản mà hiệu quả để cải thiện sức khỏe và chất lượng giấc ngủ. Tuy nhiên, mọi người cần chú ý đến các khuyến cáo của bác sĩ để đảm bảo việc tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên được thực hiện một cách hợp lý và khoa học. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cũng cung cấp các dịch vụ khám và điều trị liên quan đến rối loạn giấc ngủ và các vấn đề khác về thần kinh.

Một nghiên cứu mới đây đã được công bố trên tạp chí BMJ Evidence-Based Medicine cho thấy các hình thức vận động nhẹ nhàng như yoga, thái cực quyền, chạy bộ hay thậm chí chỉ đi bộ có thể giúp cải thiện đáng kể chứng mất ngủ. Mất ngủ là tình trạng khó đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ hoặc thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Các nhà nghiên cứu tại Trung Quốc đã thực hiện phân tích tổng hợp 22 thử nghiệm lâm sàng với sự tham gia của 1.348 bệnh nhân và 13 biện pháp khác nhau nhằm cải thiện giấc ngủ. Trong đó, có 7 phương pháp luyện tập thể chất cụ thể, gồm yoga, thái cực quyền, đi bộ hoặc chạy bộ, kết hợp thể dục nhịp điệu và rèn luyện sức mạnh, tập tạ riêng lẻ, thể dục nhịp điệu kết hợp trị liệu và các bài tập aerobic hỗn hợp.

Kết quả cho thấy phương pháp yoga đặc biệt hiệu quả, giúp kéo dài thời gian ngủ thêm gần 2 giờ và giảm thời gian thức giấc sau khi đã ngủ xuống gần 1 giờ. Đi bộ hoặc chạy bộ cũng được ghi nhận có tác dụng làm giảm mức độ nghiêm trọng của chứng mất ngủ, trong khi thái cực quyền giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Các nhà khoa học cho rằng các bài tập yoga với trọng tâm là nâng cao nhận thức cơ thể và kiểm soát nhịp thở có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng lo âu, trầm cảm, hai yếu tố thường ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Với thái cực quyền, kỹ thuật này tập trung vào việc điều hòa hơi thở và thư giãn cơ thể, đồng thời có thể giúp tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy việc đi bộ hoặc chạy bộ có thể làm giảm nồng độ hormone căng thẳng cortisol và tăng cường melatonin – loại hormone đóng vai trò điều hòa chu kỳ giấc ngủ.

Các tác giả cho biết phát hiện từ nghiên cứu này tiếp tục củng cố tiềm năng trị liệu của các hình thức vận động thể chất trong điều trị chứng mất ngủ. Với các ưu điểm như chi phí thấp, ít tác dụng phụ và dễ tiếp cận, các phương pháp như yoga, thái cực quyền, đi bộ hay chạy bộ rất phù hợp để tích hợp vào hệ thống y tế cơ sở và các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý rằng một số thử nghiệm trong phân tích vẫn còn hạn chế về mặt phương pháp luận. Dù vậy, nghiên cứu vẫn cung cấp bằng chứng so sánh toàn diện về hiệu quả của các hình thức vận động thể chất trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ ở người mắc chứng mất ngủ.

Nhóm nghiên cứu cũng kêu gọi cần có thêm các thử nghiệm quy mô lớn hơn với chất lượng cao để khẳng định và mở rộng kết luận hiện tại. Ngoài các biện pháp vận động, nghiên cứu cũng xem xét những phương pháp không dùng thuốc khác như liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT), châm cứu, massage và thay đổi lối sống. Nhiều thử nghiệm chỉ ra rằng CBT hiệu quả hơn và có tác dụng lâu dài hơn thuốc trong điều trị mất ngủ.