Giáo dục được xem là chìa khóa quan trọng để nâng cao nhận thức, củng cố phẩm giá và thúc đẩy bình đẳng trong xã hội. Trong bối cảnh chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp hiện nay, vai trò của nữ giới trong việc dẫn dắt giáo dục và bảo vệ quyền con người ngày càng trở nên quan trọng. Điều này không chỉ giúp phụ nữ khẳng định vị thế của mình mà còn góp phần tạo ra một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

PGS.TS Nguyễn Đào Tùng, Giám đốc Học viện Tài chính, đã nhấn mạnh điều này tại Hội thảo quốc gia ‘Nữ giới trong thực hiện giáo dục và bảo vệ quyền con người’, được tổ chức vào ngày 20/7 tại Tuyên Quang. Hội thảo này do Học viện Tài chính phối hợp với UBND tỉnh Tuyên Quang tổ chức, với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, đại biểu và diễn giả trong lĩnh vực giáo dục và bảo vệ quyền con người.

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Nguyễn Đào Tùng cho rằng quyền con người là những quyền và tự do cơ bản vốn có của mỗi con người, và giáo dục là một trong những cách thức quan trọng để hiện thực hóa sâu sắc các giá trị nhân quyền này. Trong quá trình lan tỏa các giá trị nhân quyền, phụ nữ không chỉ là người thụ hưởng mà còn là chủ thể truyền cảm hứng, người kiến tạo và bảo vệ quyền con người, từ mái ấm gia đình đến nhà trường, cộng đồng và toàn xã hội.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế sâu rộng, phát huy vai trò của nữ giới trong giáo dục và bảo vệ quyền con người là yêu cầu cấp thiết. Điều này không chỉ giúp nâng cao vị thế của phụ nữ mà còn góp phần tạo ra một xã hội công bằng và phát triển bền vững.

Ban Tổ chức hội thảo đã nhận được gần 200 bài viết, trong đó 129 bài được tuyển chọn vào kỷ yếu. Các bài viết tập trung vào ba chủ điểm chính: Cơ sở lý luận và vai trò của phụ nữ trong giáo dục quyền con người; Pháp luật, kinh nghiệm quốc tế và hàm ý cho Việt Nam; Thực trạng và giải pháp phát huy vai trò nữ giới trong bối cảnh hội nhập.

Phụ nữ Việt Nam từ lâu đã là biểu tượng của sự hy sinh, kiên cường và trí tuệ. Ngày nay, phụ nữ càng khẳng định vị thế trong các lĩnh vực giáo dục, nghiên cứu khoa học và quản lý. Tỷ lệ nữ giảng viên và quản lý giáo dục ngày càng tăng, phù hợp với Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận các vấn đề quan trọng như tư tưởng triết học về công bằng xã hội cho phụ nữ và sự vận dụng ở Việt Nam hiện nay; pháp luật về quyền con người của một số quốc gia Đông Nam Á và Việt Nam; vai trò của nữ giới trong hệ sinh thái giáo dục nhân quyền – kinh nghiệm quốc tế và hàm ý chính sách cho Việt Nam; giáo dục quyền con người và sự tham gia của phụ nữ ở Việt Nam; định hướng, mục tiêu và giải pháp nâng cao vai trò của nữ giới dân tộc thiểu số trong giáo dục và bảo vệ quyền con người tại tỉnh Tuyên Quang.

Phát biểu bế mạc hội thảo, PGS.TS Nguyễn Hồ Phi Hà, Phó Chủ tịch Công đoàn Học viện Tài chính, đã đánh giá cao tinh thần học thuật nghiêm túc, đa chiều và đầy tâm huyết của các nhà khoa học, đại biểu và diễn giả. Hội thảo đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận, pháp lý về quyền con người và vai trò trung tâm của phụ nữ; phân tích thực trạng và các rào cản: định kiến giới, thiếu cơ chế hỗ trợ, bất bình đẳng học thuật; đề xuất nhiều chính sách khả thi để thúc đẩy giáo dục nhân quyền gắn với lồng ghép giới; khẳng định rằng phụ nữ không chỉ là người thụ hưởng mà chính là lực lượng kiến tạo nhân quyền bền vững trong thời đại hội nhập.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người là một phần quan trọng trong di sản tư tưởng của Người. Được hình thành trên cơ sở kế thừa chủ nghĩa nhân văn trong truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng này hướng đến giải phóng con người và mang lại hạnh phúc cho nhân dân.

Khát vọng lớn nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh là giải phóng con người, mang lại hạnh phúc cho nhân dân, đảm bảo cho nhân dân có cuộc sống tốt đẹp hơn. Ngay từ khi mới thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bày tỏ mong muốn: ‘Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành’. Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của mình, Người đã chứng minh cam kết này.

Trước lúc đi xa, Người vẫn nhấn mạnh mong muốn cuối cùng là: ‘Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới’. Điều này cho thấy rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn cho tất cả người dân.

Đảng ta đã vận dụng sáng tạo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong bối cảnh đổi mới, chủ trương kế thừa và phát huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp của tất cả các dân tộc trong nước, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người; chống tư tưởng, văn hóa phản tiến bộ, trái với những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, trái với phương hướng đi lên chủ nghĩa xã hội.

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) xác định mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; con người là trung tâm của chiến lược phát triển, đồng thời là chủ thể phát triển.

Những nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu này đã mang lại kết quả tích cực. Kể từ năm 2019, GDP trên đầu người đã tăng 25%, tỷ lệ hộ dân nghèo giảm 1,5% mỗi năm. Mạng lưới y tế dự phòng được tổ chức rộng khắp trên toàn quốc gắn với y tế cơ sở, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế tăng từ 81,7% năm 2016 lên 95,52% vào năm 2024. Việt Nam còn triển khai nhiều chính sách an sinh, trợ cấp xã hội hướng tới những nhóm yếu thế.

Việt Nam cũng nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới. Theo Báo cáo Khoảng cách giới toàn cầu 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Việt Nam xếp hạng 74/148 quốc gia, tăng hai bậc so với năm 2024, trong đó các chỉ số về kinh tế và giáo dục cho phụ nữ đều cải thiện tích cực.

Đồng thời, Việt Nam tích cực ứng phó với biến đổi khí hậu, đẩy mạnh phòng chống thiên tai, đầu tư hạ tầng thông tin, bảo đảm quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận và tiếp cận thông tin cho người dân.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới và các tổ chức quốc tế khác đã đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc thúc đẩy quyền con người. Có thể nói, đặt con người ở trung tâm của cải cách và phát triển, Việt Nam đang cho thấy hình ảnh một quốc gia hội nhập bản lĩnh, đóng góp tích cực vào việc kiến tạo chuẩn mực chung về quyền con người trong thời đại mới.

Như vậy, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần phải vượt qua. Tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, Việt Nam sẽ tiếp tục phấn đấu để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn cho tất cả người dân.

Trong khuôn khổ hoạt động đối thoại với Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc về việc thực thi Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) lần thứ tư tại Geneva, Thụy Sĩ, Việt Nam đã tái khẳng định cam kết mạnh mẽ của mình trong lĩnh vực bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.

Với quan điểm đặt con người lên vị trí trung tâm, xem đó vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển, Việt Nam đã chia sẻ về những thành tựu nổi bật mà quốc gia đã đạt được trong thời gian qua liên quan đến việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, các quyền dân sự và chính trị trong nước.

Ngày 24/9/1982, Việt Nam đã chính thức gia nhập Công ước ICCPR và từ đó đến nay, đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong lĩnh vực bảo vệ và phát huy quyền con người, quyền công dân. Hiến pháp năm 2013 đã đánh dấu một bước tiến quan trọng của Việt Nam trong nhận thức về quyền con người cũng như trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân trên tất cả các lĩnh vực.

Trong những năm gần đây, nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng liên quan đến quyền con người đã được sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới. Hiện tại, Việt Nam đang tiến hành rà soát để sửa đổi, bổ sung một số Luật phù hợp với các cam kết quốc tế. Trong năm 2024 và 2025, Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét, cho ý kiến và thông qua nhiều luật nhằm hoàn thiện thể chế về quyền con người, quyền cơ bản của công dân.

Các quyền dân sự, chính trị tại Việt Nam đã được bảo đảm trong thực tiễn, bao gồm quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do thông tin, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, quyền được bình đẳng trước pháp luật, xét xử công bằng, đúng trình tự theo pháp luật. Việt Nam cũng đặc biệt coi trọng quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của người dân, như đã được ghi nhận trong Hiến pháp 2013.

Sự tiến bộ trong đảm bảo các quyền về dân sự, chính trị của Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) đã đánh giá Việt Nam thuộc nhóm nước có chỉ số Phát triển Con người (HDI) tăng nhanh nhất thế giới. Ngân hàng Thế giới (World Bank – WB) cũng ghi nhận những tiến bộ của Việt Nam trong quản trị công và minh bạch thông tin.

Với phương châm ‘dân là gốc’, Việt Nam đã chứng minh được cam kết mạnh mẽ trong việc đảm bảo các quyền dân sự, chính trị. Những thành tựu đạt được không chỉ góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.