Ngày 22-6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng Mỹ sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) vào cuối năm 2026. Lý do đằng sau quyết định này là UNESCO được cho là đã theo đuổi các giá trị không phù hợp với chính sách “nước Mỹ trước tiên” mà ông Trump đang theo đuổi. Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ thực hiện động thái này, vì vào nhiệm kỳ đầu của ông Trump, Mỹ cũng đã rút khỏi UNESCO và sau đó quyết định này đã bị đảo ngược dưới thời Tổng thống Joe Biden.

Việc rút khỏi UNESCO sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 31-12-2026. Phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly giải thích rằng Tổng thống Trump quyết định rút khỏi UNESCO do tổ chức này được cho là ủng hộ các giá trị văn hóa và xã hội mang tính chia rẽ. Theo quan điểm của Mỹ, những giá trị này không phù hợp với chính sách hợp lý mà người dân Mỹ đã lựa chọn. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho rằng việc tiếp tục ở lại UNESCO không phục vụ lợi ích quốc gia, vì cơ quan này được cho là thúc đẩy chủ nghĩa toàn cầu và chương trình nghị sự mang màu sắc ý thức hệ trái ngược với chính sách đối ngoại ưu tiên nước Mỹ.

Tổng Giám đốc UNESCO, Audrey Azoulay, bày tỏ lấy làm tiếc sâu sắc về quyết định của Tổng thống Trump. Tuy nhiên, bà Azoulay cũng cho biết rằng quyết định này đã được lường trước và UNESCO đã có sự chuẩn bị cho tình huống này. Hiện tại, Mỹ chỉ đóng góp khoảng 8% ngân sách của UNESCO, và tổ chức này đã đa dạng hóa nguồn tài trợ. Dù vậy, UNESCO cho biết rằng việc Mỹ rút khỏi tổ chức này sẽ ảnh hưởng nhất định tới một số chương trình do Washington tài trợ.

Phản ứng về quyết định này, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết trên mạng xã hội X: “Chúng tôi kiên định ủng hộ UNESCO, người bảo vệ phổ quát của khoa học, đại dương, giáo dục, văn hóa và di sản thế giới”. Ông Macron cũng nhấn mạnh rằng việc Mỹ rút lui sẽ không làm suy giảm cam kết của Pháp đối với những người đang đấu tranh vì các giá trị này.

Như vậy, quyết định rút khỏi UNESCO của Mỹ một lần nữa làm dấy lên cuộc tranh luận về vai trò của các tổ chức quốc tế và chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump. Trong khi đó, các nước như Pháp tiếp tục khẳng định cam kết của họ đối với các giá trị và sứ mệnh của UNESCO.

Chính quyền Hoa Kỳ vừa thông báo sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) do tổ chức này theo đuổi các mục tiêu văn hóa và xã hội bị cho là gây chia rẽ và quá tập trung vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, Tammy Bruce, cho biết quyết định rút khỏi UNESCO xuất phát từ việc tổ chức này không còn phù hợp với chính sách đối ngoại “Nước Mỹ trên hết” của chính quyền Washington. Trước đó, Phó phát ngôn viên Nhà Trắng, Anna Kelly, cũng nhấn mạnh rằng UNESCO đã ủng hộ các mục tiêu văn hóa và xã hội quá cấp tiến, gây chia rẽ và đi ngược lại với chính sách mà người Mỹ đã bỏ phiếu.

Quyết định rút khỏi UNESCO sẽ có hiệu lực vào cuối tháng 12/2026, theo quy định trong điều lệ của tổ chức. Động thái này dự kiến sẽ gây ảnh hưởng lớn đến UNESCO, một cơ quan có trụ sở tại Paris, được thành lập sau Thế chiến II để thúc đẩy hòa bình thông qua hợp tác quốc tế trong giáo dục, khoa học và văn hóa.

Tổng giám đốc UNESCO, Audrey Azoulay, bày tỏ sự tiếc nuối về quyết định của Tổng thống Donald Trump khi rút Mỹ khỏi tổ chức. Tuy nhiên, bà cũng cho biết rằng quyết định này không có gì đáng ngạc nhiên và UNESCO đã chuẩn bị cho điều đó.

Trước đây, Tổng thống Trump đã rút Mỹ khỏi nhiều tổ chức quốc tế, bao gồm Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, thỏa thuận khí hậu toàn cầu và thỏa thuận hạt nhân Iran. Tuy nhiên, Tổng thống Joe Biden sau đó đã đảo ngược các quyết định này và đưa Mỹ trở lại UNESCO, WHO và thỏa thuận khí hậu.

UNESCO nổi tiếng với việc công nhận các Di sản Thế giới. Mỹ đã từng gia nhập UNESCO vào năm 1945, nhưng rút lui vào năm 1984 do cáo buộc về quản lý tài chính yếu kém và tư tưởng thiên vị chống Mỹ. Mỹ quay trở lại UNESCO vào năm 2003 dưới thời Tổng thống George W. Bush, sau khi tổ chức thực hiện các cải cách cần thiết.

Hiện tại, Washington đóng góp khoảng 8% tổng ngân sách của UNESCO, giảm từ mức khoảng 20% vào thời điểm ông Trump lần đầu tiên rút Mỹ khỏi cơ quan này.

Đại diện Mỹ cũng không còn tham gia vào một số hoạt động của tổ chức, UNESCO.org và một số chương trình hoạt động đối ngoại có sự liên quan.

Tối ngày 20/7, trong chuyến công tác tại tỉnh An Giang, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thực hiện chuyến thăm đến Lăng Thoại Ngọc Hầu và Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam, hai địa điểm lịch sử và văn hóa trọng yếu của Việt Nam, đặc biệt là vùng Tây Nam Bộ.

Lăng Thoại Ngọc Hầu là nơi tưởng nhớ Thống chế khâm sai thượng đạo đại tướng quân Nguyễn Văn Thoại, một danh thần xuất chúng và nhà doanh điền tài giỏi thời nhà Nguyễn. Ông đã có những đóng góp đáng kể trong quá trình bình định và bảo vệ lãnh thổ cũng như xây dựng các công trình chiến lược, nổi bật là kênh Vĩnh Tế, một trong những kênh đào lớn nhất trong lịch sử Việt Nam thời quân chủ.

Tiếp đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đến thăm Miếu Bà Chúa Xứ núi Sam, một địa điểm văn hóa và tâm linh quan trọng của vùng Tây Nam Bộ. Tại đây, Thủ tướng đã chúc mừng Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa phi vật thể nhân loại vào cuối năm ngoái. Sự ghi nhận này thể hiện sự đánh giá cao của quốc tế đối với giá trị văn hóa và nỗ lực bảo vệ di sản của Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh rằng văn hóa luôn đóng vai trò đặc biệt trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Văn hóa là nguồn lực, sức mạnh nội sinh, là nền tảng tinh thần của dân tộc. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm bảo tồn và phát huy nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc và giá trị các di sản, di tích.

Lễ Vía Bà Chúa Xứ núi Sam được UNESCO công nhận là dấu mốc quan trọng, và Thủ tướng đề nghị chính quyền địa phương, Ban Quản lý và người dân tiếp tục giữ gìn, tôn tạo nơi đây trở thành nguồn sức mạnh nội sinh, đóng góp cho sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững của đất nước.