Iran vừa lên tiếng chỉ trích châu Âu vì đã không thực hiện đúng cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Đồng thời, quốc gia này cũng tuyên bố không có kế hoạch nối lại các cuộc đàm phán với Mỹ trước thềm cuộc họp sắp tới với các nước châu Âu tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.

Thỏa thuận hạt nhân năm 2015, được ký giữa Iran và các nước thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc cùng với Đức, nhằm thiết lập các giới hạn đối với chương trình hạt nhân của Tehran. Đổi lại, quốc gia Trung Đông này sẽ được dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, thỏa thuận này đã sụp đổ vào năm 2018 khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận và tái áp đặt các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt đối với Iran.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baqaei, đã lên tiếng chỉ trích các bên châu Âu vì đã không thực hiện đúng cam kết của họ trong thỏa thuận hạt nhân. Phát biểu của ông Baqaei được đưa ra ngay trước cuộc họp giữa các quan chức Iran và đại diện của Anh, Pháp, Đức. Cuộc họp này sẽ tập trung thảo luận về tương lai của thỏa thuận hạt nhân.

Ba cường quốc châu Âu đã đe dọa kích hoạt cơ chế ‘snapback’ của Liên hợp quốc. Đây là một quy trình có thể khôi phục lại các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Tehran. Lý do họ đưa ra là Iran đã vi phạm các cam kết hạt nhân của mình. Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế cho biết hiện tại, Iran là quốc gia duy nhất không sở hữu vũ khí hạt nhân nhưng lại thực hiện việc làm giàu uranium tới mức 60%. Mức độ này cao hơn rất nhiều so với giới hạn 3,67% được quy định trong thỏa thuận năm 2015.

Ông Baqaei khẳng định việc ba nước châu Âu kích hoạt cơ chế tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc là ‘vô nghĩa, không thể biện minh và vô đạo đức’. Ông lập luận rằng Iran chỉ bắt đầu giảm bớt việc tuân thủ các cam kết sau khi các nước phương Tây không tuân thủ thỏa thuận.

Về quan hệ với Mỹ, ông Baqaei tuyên bố Iran không có ý định đối thoại với Washington. Điều này được đưa ra sau khi vòng đối thoại thứ sáu giữa hai nước bị hủy do tình hình an ninh. Mỹ và Israel đã cáo buộc Iran đang âm thầm phát triển vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Tehran đã nhiều lần khẳng định chương trình hạt nhân của nước này hoàn toàn phục vụ mục đích dân sự.

Viễn cảnh khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 hiện đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng hơn bao giờ hết. Các bên liên quan đang chờ đợi kết quả của cuộc họp sắp tới tại Istanbul để xác định hướng đi tiếp theo cho thỏa thuận này.

Trung Quốc gần đây đã tăng cường các hoạt động nghiên cứu và khảo sát tại Biển Đông và Hoàng Hải, gây ra nhiều lo ngại cho các nước ven bờ. Việc này đã làm dấy lên những quan ngại về việc thay đổi hiện trạng ở khu vực này.

Trong Biển Đông, Trung Quốc đã triển khai một nền tảng nghiên cứu trên phao với khả năng theo dõi các thay đổi của khí quyển và đại dương, ngay cả trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Giàn khoan này đã được đặt ở độ sâu 3.500m dưới mặt nước và được trang bị hệ thống năng lượng lai kết hợp năng lượng mặt trời, gió, nhiệt và sóng. Sự hiện diện của nền tảng nghiên cứu này đã gây ra nhiều câu hỏi về mục đích thực sự của Trung Quốc tại khu vực này.

Ở Hoàng Hải, Trung Quốc cũng đã triển khai các giàn khoan dầu ngoài khơi và lồng thép hình bát giác khổng lồ để nuôi cá biển sâu. Tuy nhiên, các nước láng giềng như Hàn Quốc đã bày tỏ lo ngại rằng các công trình này có thể được sử dụng cho mục đích quân sự. Hàn Quốc đã yêu cầu Trung Quốc di dời các công trình này nhưng không được đáp ứng. Báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tại Washington cho thấy rằng các giàn khoan của Trung Quốc tại khu vực biện pháp tạm thời (PMZ) Hàn Quốc – Trung Quốc ở Hoàng Hải có khả năng thu thập dữ liệu có giá trị cho việc phát hiện và điều hướng dưới nước.

Trước những diễn biến này, Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành tuần tra sẵn sàng chiến đấu ở Biển Đông, bao gồm khu vực bãi cạn Scarborough. Các hoạt động này của Trung Quốc đã gây ra nhiều lo ngại về việc thay đổi hiện trạng ở khu vực.

Trước những diễn biến này, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã triệu tập cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao Bộ tứ đối thoại an ninh (Quad), gồm Hoa Kỳ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản, tại Washington. Tuyên bố chung của Quad cam kết đảm bảo một khu vực tự do và rộng mở, thúc đẩy sự thịnh vượng cho người dân các nước này và tất cả mọi người trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng tuyên bố rằng các hoạt động nghiên cứu, khảo sát của nước ngoài trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam mà không được phép của Việt Nam đều vi phạm quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam. Đây là một thông điệp mạnh mẽ từ Việt Nam về việc bảo vệ chủ quyền và quyền lợi của mình tại khu vực này.

Các nước trong khu vực đang theo dõi chặt chẽ các hoạt động của Trung Quốc và đang tìm cách hợp tác với nhau để đảm bảo an ninh và ổn định ở khu vực. Sự hợp tác này là rất cần thiết để đối phó với các thách thức đang ngày càng gia tăng tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) và các tổ chức khác đang tiếp tục theo dõi và phân tích các hoạt động của Trung Quốc tại khu vực này. Báo cáo của họ cung cấp thông tin quan trọng về các hoạt động của Trung Quốc và giúp các nước trong khu vực hiểu rõ hơn về tình hình.

Tình hình tại Biển Đông và Hoàng Hải đang diễn ra phức tạp và cần được theo dõi chặt chẽ. Các nước trong khu vực cần tiếp tục hợp tác với nhau để đảm bảo an ninh và ổn định ở khu vực này.